–>

Biệt ngữ xã hội là gì? Phân biệt từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

Biệt ngữ xã hội là những từ ngữ được sử dụng trong một tầng lớp xã hội nhất định. Vậy biệt ngữ xã hội là gì, cho ví dụ? Từ nghĩa địa phương và biệt ngữ xã hội có gì khác nhau. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về hai loại từ ngữ này để biết cách sử dụng cho đúng cách.

Biệt ngữ xã hội là gì?

Biệt ngữ xã hội chính là những từ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định. Tầng lớp ấy có thể là vua quan trong triều đình phong kiến, tầng lớp trung lưu, thượng lưu trong xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám; học sinh, sinh viên; những người buôn bán, lái xe, quân đội; những người chơi thể thao, những người cùng theo một tôn giáo hoặc làm cùng một nghề,…

Để hiểu rõ hơn về khái niệm biệt ngữ xã hội, bạn hãy theo dõi một số ví dụ biệt ngữ xã hội dưới đây: 

– Biệt ngữ của vua quan trong triều đình phong kiến: Long thể, trẫm, khanh, mặt rồng, ngự giá, ngự bút, long bào,…

– Biệt ngữ của người theo đạo Thiên Chúa: Mình thánh, nữ tu, lòng thành, ông quản, cứu rỗi, ơn ích,… 

Những từ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định là biệt ngữ xã hội
biệt ngữ xã hội là gì

– Biệt ngữ xã hội của học sinh, sinh viên: Trúng tủ, gậy, ngỗng, trượt vỏ chuối,…

– Biệt ngữ của những người buôn bán (thời bao cấp): bắt mồi, dính, ế vở, phảy, luộc, búa, nặng doa, guồng, nhẩu, dầm, sôi me,…

– Biệt ngữ của bọn lưu manh, trộm cắp (thời bao cấp): chọi, choai, đột vòm, xế lô, bổ, dạt vòm, rụng, táp lô, bè, đoa,…

Phân biệt biệt ngữ xã hội và các từ về nghề nghiệp

– Biệt ngữ xã hội thường được dùng trong một tầng lớp, như tầng lớp học sinh, sinh viên; tầng lớp phong kiến xưa, tầng lớp các tôn giáo khác nhau,… 

– Các từ ngữ thuộc về nghề nghiệp: Các từ ngữ chuyên ngành thuộc về một số ngành nghề, chỉ được sử dụng trong bộ phận những người cùng một ngành nghề ấy. Chúng là những từ biểu thị sản phẩm, công cụ hoặc quy trình sản xuất có tính khác biệt của từng ngành khác nhau.\

Xem thêm: Từ ghép là gì có mấy loại? Phân biệt từ láy và từ ghép

Lưu ý về sử dụng biệt ngữ xã hội

Biệt ngữ xã hội là những từ được sử dụng trong những hoàn cảnh hạn chế, không được phổ biến rộng rãi trong toàn dân nên bạn cần lưu ý sử dụng cho phù hợp, tránh lạm dụng gây khó hiểu cho người nghe, người đọc. 

Biệt ngữ xã hội chỉ nên sử dụng trong các hoàn cảnh sau: 

Chỉ sử dụng biệt ngữ xã hội với người cùng tầng lớp với mình
Chỉ sử dụng biệt ngữ xã hội với người cùng tầng lớp với mình

Trong khẩu ngữ, sử dụng biệt ngữ xã hội để giao tiếp với người cùng tầng lớp với mình giúp tạo sự thân mật, gần gũi.

Trong thơ văn, các tác phẩm văn học,… biệt ngữ xã hội làm tăng tính biểu cảm cũng như thể hiện rõ tầng lớp xã hội và làm nổi bật tính cách của nhân vật.

Để tránh lạm dụng biệt ngữ xã hội, người nói người viết cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương ứng để sử dụng mỗi khi cần thiết.

Xem thêm: Từ láy là gì lớp 6? Tác dụng, các loại từ láy và cho ví dụ

Phân biệt từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội và từ ngữ toàn dân

Để phân biệt được biệt ngữ xã hội, từ ngữ toàn dân và từ ngữ địa phương, chúng ta cần phải tìm hiểu từ ngữ địa phương là gì, từ ngữ toàn dân là gì. 

Từ ngữ toàn dân là loại từ ngữ được sử dụng rộng rãi và được thống nhất trong toàn thể bộ phận nhân dân trên cả nước. 

Từ ngữ địa phương là loại từ ngữ chỉ được sử dụng ở một bộ phận hoặc một số địa phương nhất định. Nếu nói từ ngữ của địa phương thì có thể những người dân của địa phương khác sẽ không thể hiểu được vì nó không được dùng phổ biến trong toàn dân. Từ ngữ địa phương rất đa dạng, có tới hơn 100 từ ngữ địa phương. Ví dụ, mẹ: bầm, u, má,…

Phân biệt biệt ngữ xã hội, từ ngữ địa phương 
Phân biệt biệt ngữ xã hội, từ ngữ địa phương

Qua những thông tin bên trên chúng ta có thể thấy được:

– Biệt ngữ xã hội là những từ chỉ được dùng, sử dụng trong một tầng lớp xã hội nhất định. Ví dụ như tầng lớp học sinh, sinh viên; tầng lớp vua quan; tầng lớp trung lưu…

– Từ ngữ địa phương là từ ngữ được dùng ở một bộ phận hoặc một số địa phương nhất định.

– Từ ngữ toàn dân là từ ngữ được sử dụng phổ biến trong toàn dân và được thống nhất trên cả nước. 

Bài tập với biệt ngữ xã hội

Đọc các ví dụ dưới đây và trả lời câu hỏi:

a. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến… Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà.

Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:

– Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu).

Trong đoạn văn này, tại sao có chỗ tác giả dùng từ mẹ, có chỗ lại dùng từ mợ? Trước Cách mạng tháng Tám 1945, tầng lớp xã hội nào ở nước ta, mẹ được gọi bằng mợ, cha được gọi bằng cậu?

Trả lời

Trong đoạn văn trên, tác giả có chỗ dùng “mợ”, có chỗ lại dùng “mẹ” bởi vì trong lòng mẹ là hồi ký nên tác giả dùng từ “mẹ”. Còn đoạn đối thoại dùng từ “mợ” vì đoạn đối thoại đó nằm trong ký ức.

Trước Cách mạng tháng Tám 1945, tầng lớp thượng lưu gọi mẹ là “mợ” và gọi cha là “cậu”.

Việc sử dụng như trên cũng thể hiện sự tinh tế, uyển chuyển trong việc dùng từ của nhà văn Nguyên Hồng, bởi dùng từ “mẹ” trong những dòng hồi ký giúp người đọc hiểu hơn về người mà nhà văn đang muốn nhắc đến. Còn khi dùng từ “mợ”, là biệt ngữ xã hội trong giao tiếp với người cô trong ký ức thì cho thấy sự chân thật của câu chuyện mà tác giả kể lại. 

Bài tập về biệt ngữ xã hội
Bài tập về biệt ngữ xã hội

b.

– Chán quá, hôm nay mình nhận hai con ngỗng cho bài tập làm văn.

– Trúng tủ, Thanh nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp.

Các từ ngữ trúng tủ, ngỗng có nghĩa là gì? Tầng lớp xã hội nào thường dùng các từ ngữ này.

Đáp án

Từ “ngỗng” có nghĩa là điểm hai, gọi như vậy xuất phát từ hình dạng con ngỗng giống với điểm 2.

Từ “trúng tủ” có nghĩa là ôn trúng những gì mà mình đã đoán được, làm trúng bài khi kiểm tra, thi cử.

Đây đều là những từ ngữ mà học sinh hay sử dụng.

Trên đây là một vài thông tin chúng tôi chia sẻ về biệt ngữ xã hội cũng như từ ngữ địa phương. Mong rằng, bài viết đã giúp bạn đọc, đặc biệt là các bạn học sinh hiểu rõ biệt ngữ xã hội là gì và sử dụng biệt ngữ xã hội phù hợp với tình huống giao tiếp, không lạm dụng các lớp từ ngữ này.