Khí quyển là gì? Vai trò, cấu tạo và các tầng khí quyển

Vạn vật trên Trái Đất sinh sôi, nảy nở và phát triển là nhờ có tầng khí quyển bao bọc. Ngay cả chúng ta, ngay lúc này cũng đang hít thở không khí có trong bầu khí quyển. Vậy khí quyển là gì? Vai trò và cấu tạo của các tầng khí quyển như nào? Cùng chúng tôi tìm hiểu cụ thể về khí quyển trong bài viết này nhé!

Khí quyển là gì?

Chúng ta đã được học khí quyển là gì trong môn Địa lớp 10. Khí quyển chính là lớp khí bao xung quanh Trái Đất và được giữ lại bởi lực hấp dẫn của Trái Đất. Thành phần không khí bao gồm những chất khí như oxi (chiếm khoảng 20,9%), khí nitơ (chiếm 78,1% thể tích), ngoài ra còn có các chất khí khác như agon, cacbon đioxit, hơi nước… 

Khí quyển có ý nghĩa vô cùng quan trọng, nó bảo vệ sự sống trên Trái Đất bằng cách hấp thụ các tia bức xạ độc hại của Mặt Trời và cân bằng sự thay đổi nhiệt độ giữa ngày và đêm ở tất cả mọi nơi trên bề mặt Trái Đất.

Frông khí quyển là gì?

Frông khí quyển chính là mặt ngăn cách giữa hai khối khí khác biệt nhau về tính chất vật lý. Gồm có frông hàn đới giữa các khối không khí ôn đới và hàn đới, frông cực đới giữa các khối không khí nhiệt đới và ôn đới; frông nhiệt đới giữa các khối không khí xích đạo và nhiệt đới.

Các tầng khí quyển của Trái Đất

Cấu tạo của lớp vỏ khí quyển gồm có các tầng: tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung lưu, tầng ngoài và tầng nhiệt. 

Tầng đối lưu

Đây là tầng thấp nhất của khí quyển, gắn liền với mọi hoạt động của con người. Bề dày trung bình của tầng này ở vĩ độ khoảng 16-18km, giảm dần về phía 2 cực còn 7-10km. 

Đặc điểm của tầng này là nhiệt độ giảm dần theo độ cao, có nghĩa là càng lên cao thì nhiệt độ càng xuống thấp. Không khí chuyển động theo phương thẳng đứng và nằm ngang rất mạnh khiến cho nước thay đổi ở cả 3 trạng thái. Mọi hiện tượng thời tiết tác động trực tiếp tới con người như gió, mưa, bão, sương mù, tuyết… đều xảy ra trong tầng đối lưu.

Tầng bình lưu

Tầng bình lưu nằm trên tầng đối lưu, có độ cao từ giới hạn trên tầng đối lưu đến 50km. Đây là tầng chứa lớp ozon bảo vệ Trái Đất khỏi các bức xạ tia cực tím từ Mặt Trời. Do ozon hấp thụ các tia cực tím nên càng lên cao thì nhiệt độ càng tăng. Các loại máy bay chuyên dụng thường bay ở ranh giới giữa tầng đối lưu và bình lưu để giảm thiểu các tai nạn do diễn biến bất thường của khí quyển.

Tầng trung lưu

Tầng trung lưu hay tầng giữa nằm ở độ cao khoảng 50km cho đến 80 – 90km. Trong tầng trung lưu, nhiệt độ giảm theo độ cao bởi nhiệt từ sự hấp thụ tia cực tím biến mất và hiệu ứng làm lạnh của CO2. Tầng này còn chứa các dạng mây dạ quang, sét dị hình Sprites và hiện tượng sao băng.

Xem thêm: Áp suất khí quyển là gì? Đơn vị đo, công thức tính áp suất khí quyển

Tầng nhiệt

Lên cao tiếp của tầng bình lưu chính là tầng nhiệt, nó nằm ở độ cao từ 80 – 90km đến độ cao khoảng 2000km. Các bức xạ tia cực tím sẽ gây ra sự ion hoá ở tầng này. Đồng thời, hiện tượng cực quang cũng sẽ diễn ra ở tầng nhiệt.

Tầng ngoài

Lớp trên cùng của khí quyển chính là tầng ngoài, nó nằm trong khoảng từ 500 – 1000km cho tới 10.000km. Mật độ các chất khí giảm liên tục vì vậy việc xác định giới hạn cụ thể của tầng ngoài là rất khó. Các vật chất ở đây đều ở trạng thái ion hoá.

Vai trò của bầu khí quyển là gì?

Cung cấp oxy 

Tầng khí quyển duy trì sự sống của loài người và các sinh vật khác trên trái đất. Bởi chúng ta đã biết tầng khí quyển được cấu thành từ rất nhiều loại khí và các khí này đều cần thiết cho việc duy trì sự sống của Trái Đất. 

Bảo vệ đại dương

Các tầng khí quyển giống như một lớp vỏ bảo vệ Trái Đất trước những ảnh hưởng từ Mặt Trời. Nếu không có lớp bảo vệ của các tầng khí quyển, Trái Đất sẽ bị nóng lên bởi sức nóng của Mặt Trời. Tình trạng khô hạn, thiếu nước khi nhiệt độ tăng cao đột ngột trong một thời gian dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống con người, đại dương sẽ dần dần biến mất.

Xem thêm: Thủy quyển là gì lớp 6? Thành phần, Vai trò của thủy quyển

Duy trì nhiệt độ ban đêm

Nếu không có khí quyển, Trái Đất sẽ chịu các tác động trực tiếp của các yếu tố bên ngoài vũ trụ. Dẫn tới nhiệt độ ban đêm sẽ rất lạnh và không thể cân bằng được nhiệt độ của sự sống. Theo đó nhiệt độ trung bình của Trái Đất là 15⁰C khi được cân bằng nhờ các tầng khí quyển. Nếu không có các lớp trong bầu khí quyển để giữ ấm thì nhiệt độ dự đoán vào ban đêm là khoảng – 150 độ C hoặc hơn thế nữa.

Tạo ra tầng Ozon, chống lại các tia cực tím

Tầng ozon duy trì sự sống của Trái Đất, chúng hấp thụ tia cực tím từ bức xạ Mặt Trời và ngăn chúng chiếu trực tiếp xuống Trái Đất. Nếu tầng ozon bị phá hủy, Trái Đất sẽ bị tia UV chiếu trực tiếp gây ra một loạt các bệnh nguy hiểm cho con người. 

Tránh thiên thạch tàn phá

Sự có mặt của các tầng khí quyển sẽ đẩy lùi những va chạm và những thiệt hại nghiêm trọng ở phạm vi cục bộ hay tổng quát do thiên thạch gây ra.

Xem thêm: Hoàn lưu khí quyển là gì? Phân loại, vai trò của hoàn lưu khí quyển

Tăng cường quá trình quang hợp

Bầu khí quyển mang đến một hệ thống quang hợp, tăng cường quá trình trao đổi chất của các loài thực vật. Cây cối quang hợp bằng cách hấp thụ khí cacbon dioxit và thải ra môi trường khí O2, giúp con người hô hấp và duy trì sự sống.

Hy vọng sau bài viết này bạn đã hiểu rõ tầng khí quyển là gì cũng như vai trò và cấu tạo của tầng khí quyển. Theo dõi caunang.com.vn mỗi ngày để cập nhật nhiều thông tin khác nhé!